Blog
Kun je niet, of wíl je niet?
Denk eens terug aan gesprekken die je de afgelopen tijd hebt gevoerd met anderen. Hoe vaak gebruik jij de woorden ‘ik kan niet’, ‘ik mag niet’, of ‘ik moet’ in zulke gesprekken? Spreek ze eens uit, hardop of in gedachten.
- “Ik moet vaker sporten, want dat is gezond”
- “Ik mag geen vlees eten, want ik ben vegetariër”
- “Ik kan nu niet van baan wisselen, want de arbeidsmarkt is te onzeker”
- “Ik moet naar de verjaardag van mijn buurvrouw / collega die ik eigenlijk niet leuk vind”
- “Ik kan geen studie beginnen naast mijn werk, want ik heb geen geld/tijd”
Wat voor gevoel krijg je bij deze woorden?
Deze hoorde ik heel vaak in 2019 als ik vertelde dat ik drie maanden ging rondreizen in Nieuw-Zeeland: “Ik zou ook wel zo’n reis willen maken, maar dat kan niet want ik heb een gezin/ baan/ huis/ niemand om mee te gaan.”
Wat voor gevoel krijg je bij deze zinnen? Geven ze je een gevoel van regie, van zelf beslissingen kunnen nemen? Of voelt het als beperkt en geleefd worden?
Ik gok dat laatste. Toch zeggen we het best vaak als je erop gaat letten! En als je heel eerlijk bent tegen jezelf, kán iets dan niet, of wíl je het niet graag genoeg? Daar wil ik het met je over hebben in deze blog.
Kan het écht niet?
Sommige dingen kun je misschien echt niet, namelijk bepaalde vaardigheden. Ik kan niet pianospelen. Ik kan niet tennissen. Op dit moment in mijn leven zijn dat feiten. Ik beheers die vaardigheden niet. Nóg niet. Als ik het wil en ik investeer er tijd en energie in kan ik ze namelijk wel aanleren. Daar heb ik zelf controle over.
Neem nu het voorbeeld van niet van baan kunnen wisselen. De kans dat je werkgever je verbiedt om te vertrekken lijkt me heel klein. En hoewel er nu in bepaalde sectoren minder vacatures zijn, is er in andere sectoren nog steeds een groot personeelstekort. Dus kan het écht niet?
Of wil je niet?
De arbeidsmarkt is de komende maanden wel wat onzeker, dus het opgeven van een vast contract om aan een nieuwe baan te beginnen kan een risico zijn. Bovendien staat je partner ook niet te juichen bij het idee dat je nu van baan gaat wisselen. En als je bij je huidige werkgever blijft hoef je ook niet te solliciteren en kun je dus niet worden afgewezen door een mogelijke werkgever. Wel zo veilig!
Wat mij betreft kún je in deze situatie wel van baan wisselen, maar wíl je het niet omdat je het risico en de onzekerheid er niet voor over hebt. Je hebt een keuze. En je kiest ervoor om (voor nu) bij je huidige baan te blijven. Wat natuurlijk prima is, als dat is wat je wilt.
Je hebt altijd een keuze
Drie maanden rondreizen in Nieuw-Zeeland? Eerlijk is eerlijk, daar komt wat meer bij kijken dan twee weken naar de camping in Zuid-Frankrijk. Afhankelijk van je persoonlijke situatie wil je in gesprek met je partner, werkgever en de school van je kinderen. Je maakt een plan, gaat sparen voor de reis en zo kom je dichterbij je doel.
Makkelijk is het misschien niet, en je hebt altijd een keuze. Als je het écht wilt dan krijg je het voor elkaar. Al is het niet binnen een paar maanden, dan lukt het je binnen een paar jaar. En geloof me, als er één land op aarde is waarvoor je die moeite wilt doen, dan is het Nieuw-Zeeland!
“Ik moet helemaal niets”
Zo is het ook met dingen ‘moeten’. Ik betrapte mezelf er pas nog op dat ik zei: “Ik moet vaker boeken lezen”. Maar van wie moet dat? Tenzij je op school zit, kan niemand je verplichten om boeken te lezen. (En zelfs op school heb je de keuze om die boeken niet te lezen, al weet ik uit ervaring dat dat niet altijd handig is als je goede cijfers wilt halen. ?)
Ik corrigeerde mezelf: “Ik wíl vaker boeken lezen. Want ik heb zoveel interessante boeken in mijn kast staan en ik heb zin om me daardoor te laten inspireren.”
Mag je niet, of wil je niet?
Toen ik switchte naar een grotendeels plantaardig dieet was dat best wennen. Eieren, vis, yoghurt: ineens ‘mag’ je het niet meer eten. In de praktijk ben ik 100% vegetariër en grotendeels veganist. Zo kan ik nog steeds genieten van melkchocola en pizza met mozzarella.
Soms vraagt iemand me: “Mag jij gerecht x eten?”. Zo klinkt plantaardig eten als een straf die me is opgelegd, terwijl ik zelf beslis wat ik wel en niet eet.
Dus veranderde ik mijn taalgebruik: Ik mag alles eten, maar ik wil het niet. Dat voelt veel vrijer: Niemand legt me iets op, ik kies zelf voor dit voedingspatroon.
Neem regie over je taalgebruik (en je leven)
Zie je de rode draad in deze voorbeelden? Het gaat om je mindset en je taalgebruik. Ben jij iemand die zich vaak machteloos voelt? Heb je het gevoel dat je geen controle hebt over je leven? Dan kan het je echt helpen om te letten op je taalgebruik.
Er is namelijk één persoon die alle woorden die je uitspreekt en de gedachten in je hoofd hoort: jijzelf.
Met elk woord en elke gedachte ga je sterker geloven dat het waar is wat je zegt.
Des te vaker je zegt dat iets niet kan of niet mag, des te sterker ga je dat geloven en je ernaar gedragen. Je geeft al je regie uit handen. Je plaatst jezelf in een machteloze positie, alsof iets of iemand anders voor jou beslist hoe je je leven leidt. Newsflash: Dat beslis je zelf.
Hetzelfde geldt voor zeggen dat je bepaalde dingen moet doen. Hoe groot de druk van je omgeving ook is om te trouwen terwijl je van dat geld liever op wereldreis gaat, op te dagen op feestjes waar je geen zin in hebt of in de stad te blijven wonen terwijl jij graag naar het plattenland wilt: jij beslist.
Dus: Kun je niet, of wíl je niet?
Merk je dat jij jezelf tegenhoudt en geen regie neemt over je leven door dit soort gedachten en je taalgebruik? Dan wil ik je vragen om vanaf nu te letten op de woorden die je gebruikt: plaats je jezelf daarmee in een slachtofferrol of neem je juist regie over je leven?
Wil je echt heel graag een andere baan? Kom in actie! Wil je het (nog) niet graag genoeg? Wees dan eerlijk tegen jezelf en houd jezelf niet voor dat het niet kan. Het kan wél, alleen je wilt het niet graag genoeg om de mogelijke risico’s ervoor over te hebben. En dat is je goed recht.
Als coach wil ik je helpen om de regie te pakken over je gedachten en daarmee je leven. Een intakegesprek is altijd gratis, daarin bespreken we of en hoe ik je kan helpen. Stuur me een mail of vul het contactformulier in voor meer info!
Meer horen? Ik nam ook een podcastaflevering op over dit onderwerp.